Ξεφυλλίζοντας τα Τεχνικά Χρονικά του ΤΕΕ πριν από 80 χρόνια, πρώτη χρονιά έκδοσής τους. 4: Αναφορές για τα παραγωγικά έργα

Σημαντικός αριθμός δημοσιευμάτων στα Τεχνικά Χρονικά του 1932 αναφέρονται στα αντιπλημμυρικά και αποξηραντικά  έργα. Κάποιοι τίτλοι είναι οι παρακάτω:

• Η οικονομική αποδοτικότης και εκμετάλλευσις των αποξηραινόμενων γαιών εξ απόψεως γεωργικής οικονομίας.
• Πώς πρέπει να γίνη η γεωργική εκμετάλλευσις των αποξηραινομένων γαιών.
• Εθνική οικονομία και κράτος.
• Η εκμετάλλευσις των αποξηρανθησόμενων γαιών
• Διακανονισμός της παροχής πλημμυρών των χειμαρρωδών ποταμών
• Τα παραγωγικά έργα και η εξυγίανσις
• Τα παραγωγικά έργα Στρυμόνος και Αξιού από απόψεως προϋπολογισμού και εθνικής οικονομίας.
• Η σημασία της μηχανικής καλλιέργειας των αποξηραινομένων εκτάσεων.
• Επί της αρδεύσεως των αποξηραινομένων γαιών του Αξιού.
• Σκέψεις και εντυπώσεις εκ της διερευνήσεως των παραγωγικών έργων.
• Τα παραγωγικά έργα : η χρηματοδότησις και εκμετάλλευσις αυτών.
• Τεχνικαί και οικονομικαί σκέψεις επί της γεωργικής εκμεταλλεύσεως των παραγωγικών έργων.

Δεν είναι τυχαίο, αφού με τα έργα αυτά, για τα οποία είχαν ξεκινήσει οι αναθέσεις μελετών από τα τέλη της δεκαετίας του '20, ανεμένετο η απόδοση καλλιεργήσιμης γης για εκμετάλλευση (μην ξεχνάμε την ανάγκη τακτοποίησης και των χιλιάδων προσφύγων), ενώ συγχρόνως αντιμετωπιζόταν η ελονοσία που μάστιζε τις αγροτικές περιοχές και φυσικά δινόταν ευκαιρία αντιμετώπισης του μεγάλου οικονομικού προβλήματο της χώρας.

Διατάξεις χειμάρρων (Πηγή: http://library.tee.gr/digital/techr/1932/techr_1932_1_2_93.pdf)

 Τα περισσότερα δημοσιεύματα προέρχονται από τις ομιλίες διακεκριμένων επιστημόνων της εποχής (μηχανικών, γεωπόνων, οικονομολόγων κτλ.) που έγιναν στο πλαίσιο των διαλέξεων που διοργάνωσε το ΤΕΕ το χειμώνα του 1931 για τα τεχνικά ζητήματα, στο ειδικό μέρος αφιερωμένο στα παραγωγικά έργα.

Ο πολιτευτής και δημοσιολόγος Γ. Πεσμαζόγλου αναφέρεται διεξοδικά στη χρηματοδότηση και εκμετάλλευση των παραγωγικών έργων, στα οποία περιλαμβάνει τα αποξηραντικά έργα και τα έργα οδοποιίας. Τα πρώτα δε χωρίζονται σε τρεις ομάδες: στα έργα της πεδιάδος Θεσσαλονίκης, των πεδιάδων Σερρών - Δράμας και στα υδραυλικά έργα Ηπείρου, Θεσσαλίας, Κρήτης και Βοιωτικού Κηφισσού.

Ο Πεσμαζόγλου, αν και θεωρεί ότι τα έργα αυτά είναι επωφελή για την εθνική οικονομία και την αντιμετώπιση της ανεργίας, εν τούτοις κάνει κριτική στον τρόπο διαχείρισης των σχετικών ζητημάτων από την Κυβέρνηση μετά το 1928, υποστηρίζοντας ότι θα έπρεπε τα έργα να γίνονται τμηματικά και αφού έχουν εξασφαλιστεί τα απαιτούμενα κάθε φορά κεφάλαια. Κάνει λόγο για "θεμελιώδη σφάλματα" λέγοντας:

"Είναι όμως απορίας άξιον πώς υπεύθυνοι Κυβερνήται ήτο ποτέ δυνατόν, να εμπλακώσιν εις την εκτέλεσιν νέων παραγωγικών έργων χωρίς να έχουν εξασφαλίσει τους πόρους, διά των οποίων ηδύνατο να φέρουν εις πέρας τα αρξάμενα τοιαύτα".

Άλλο "κεφαλαιώδες" σφάλμα είναι ότι "ουδέν συγκεκριμένον σχέδιον υπάρχει μέχρις ώρας τουλάχιστον, περί της συντηρήσεως, του τρόπου της διαθέσεως των αποδιδομένων εις την καλλιέργειαν γαιών, του συστήματος και των μέσων της καλλιεργείας αυτών". Αναφέρεται επίσης στην εταιρεία Foundation που είχε αναλάβει από το 1925 τα έργα της Θεσσαλονίκης και, αν και είχε συμβατική υποχρέωση μετά την αποπεράτωση των  να συστήσει ανώνυμη ελληνική εταιρεία για την συντήρησή τους, αυτό δεν είχε γίνει ακόμη αλλά και η Κυβέρνηση δεν προέβη σε καμία ενέργεια.

Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος παρενέβη και πάλι (όπως και μετά την εισήγηση του Νίκου Κιτσίκη),  υποστηρίζοντας τη θέση της Κυβέρνησής του και διαβεβαιώνοντας  "την εκλεκτήν ταύτην ομήγυριν" ότι "πηγαίνομεν εις καλυτέρας ημέρας".

Βέβαια είναι σοβαρό το ζήτημα της αξιοποίησης των εδαφών που αποκαλύπτονται μετά την αποξήρανση. Ο γεωπόνος Χρ. Ευελπίδης ("Η εκμετάλλευσις των αποξηρανθησόμενων γαιών") υποστηρίζει ότι πέρα από την αύξηση του εθνικού εισοδήματος πρέπει να εξεταστεί και η κοινωνική ωφέλεια των έργων αυτών. Αναφέρει είδη καλλιεργειών που θα μπορούσαν να επιλεγούν (βαμβάκι, σιτάρι κτλ.), ενώ διερευνά τα συστήματα εκμετάλλευσης των νέων εδαφών που έχουν προταθεί, όπως οι εταιρείες, οι συνεταιρισμοί και ο κρατικός εποικισμός, διατυπώνοντας τη γνώμη του "από τεχνικής, οικονομικής και υγιεινής απόψεως".  Στις απόψεις του Ευελπίδη απαντούν διαφωνώντας είτε σε ομιλίες τους ή σε άρθρα και επιστολές στα Τ.Χ. άλλοι επιστήμονες (Μαργέτης, Παπαδόπουλος κ.ά.).

Για την οικονομική αποδοτικότητα μίλησε ο μηχανικός γεωπόνος Β. Σιμωνίδης,  περιγράφοντας με λεπτομέρειες και δίνοντας συγκεκριμένα οικονομικά στοιχεία που μπορεί να προκύψουν από τα διάφορα συστήματα και είδη καλλιεργειών. Αντίστοιχα σε άρθρο με τίτλο "Πώς πρέπει να γίνη η γεωργική εκμετάλλευσις των αποξηραινομένων γαιών", ο γεωπόνος Δημ. Μαργέτης, έχοντας την άποψη ότι πρέπει "να βασανισθή το πρόβλημα συνδυασμένον από πάσης απόψεως", παρουσιάζει τις απόψεις ξένων ειδικών και τα συστήματα που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες. Περιγράφει δε και συνιστά το ιταλικό σύστημα καλλιέργειας mezzadria ως κατάλληλο και για τη χώρα μας, σύστημα που όπως λέει εφάρμοσε με επιτυχία ο τότε "γεωργολάτρης Κυβερνήτης της Ιταλίας "  Μπενίτο Μουσολίνι (απαντώντας μάλιστα σε ισχυρισμό του Ευελπίδη περί ακαταλληλότητας καλλιέργειας σιτηρών και προκειμένου να υποστηρίξει δική του άποψη, αναφέρεται σε δήλωση του ... σοφού δικτάτορα ότι "η νεωτέρα γεωργική επιστήμη είναι ικανή διά κάθε θαύμα"!).

 

 

Έργα για τη διευθέτηση των χειμάρρων (Πηγή: http://library.tee.gr/digital/techr/1932/techr_1932_1_2_93.pdf)

 Υπάρχουν επίσης δημοσιεύματα σχετικά με τα τεχνικά ζητήματα που προκύπτουν από την αποξήρανση, με τα ζητήματα διευθέτησης των ποταμών και των χειμάρρων τους, με τα ζητήματα άρδευσης,  αντιμετώπισης των αλμυρών εδαφών, μηχανικής καλλιέργειας και χρήσης σύγχρονων μηχανημάτων. Γενικά, η συζήτηση που αναπτύχθηκε ήταν ιδιαίτερα ζωηρή, αλλά και χρήσιμη και έγινε σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη, οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά, περίοδο για την Ελλάδα (αλλά και για την Ευρώπη και τον κόσμο όλο). Η συμβολή του ΤΕΕ, όπως καταδεικνύεται και στις αναφορές αυτές, ήταν παραπάνω από καθοριστική στη συζήτηση αυτή.

Μηχάνημα για το ξερίζωμα των καλαμιών (Πηγή: http://library.tee.gr/digital/techr/1932/techr_1932_1_5_238.pdf)

Μηχάνημα "Γκρέδερ" με λεπίδα... (Πηγή: http://library.tee.gr/digital/techr/1932/techr_1932_1_5_238.pdf)

Τρακτέρ
(Πηγή: http://library.tee.gr/digital/techr/1932/techr_1932_1_5_238.pdf)

Προηγούμενες αναρτήσεις:

• Ξεφυλλίζοντας τα Τεχνικά Χρονικά του ΤΕΕ πριν από 80 χρόνια, πρώτη χρονιά έκδοσής τους. 1: Αναφορές σε Κιτσίκη, Βενιζέλο και Γερμανία
• Ξεφυλλίζοντας τα Τεχνικά Χρονικά του ΤΕΕ πριν από 80 χρόνια, πρώτη χρονιά έκδοσής τους. 2: Αναφορές για Ταμείο Μηχανικών, Δημόσια Έργα, Αρχιτεκτονική
• Ξεφυλλίζοντας τα Τεχνικά Χρονικά του ΤΕΕ πριν από 80 χρόνια, πρώτη χρονιά έκδοσής τους. 3: Αναφορές για το Κτηματολόγιο!