Κυριακή 30 Δεκεμβρίου 2012

Το τέρας το καλούμενον επιφανής...


Το εξώφυλλο του βιβλίου Αλ. Παπαδιαμάντης, "Χαλασοχώρηδες" και άλλες "δύο αιώνων πρίν" σύγχρονες πολιτικές ιστορίες, της Θεοδοσίας Δασκαλάκη (εκδ. Πολιιστική Εταιρεία Κρήτης-Πυξίδα της Πόλης, 2012).

"... Το τέρας το καλούμενον επιφανής τρέφει την φυγοπονίαν, την θεσιθηρίαν, τον τραμπουκισμόν, τον κουτσαβακισμόν, την εις τους νόμους απείθειαν. Πλάττει αυλήν εξ αχρήστων ανθρώπων, στοιχείων φθοροποιών, τα οποία τον περιστοιχίζουσι, παρασίτων, τα οποία αποζώσιν εξ αυτού, παχυνόμενα επιβλαβώς, σηπόμενα, ζωύφια βλαβερά, ύδατα λιμνάζοντα, παράγοντα αναθυμιάσεις νοσηράς, πληθύνοντα την ακαθαρσίαν..."

"... Ο λόγος, δι’ όν θεωρώ την δωροδοκίαν ως το μικρότερον κακόν είναι ότι ως είδος εκλογικής διαφθοράς την υπάγω εις το γένος της συναλλαγής. Συναλλαγή είναι η εν πρυτανείω σίτησις, αι εκ του δημοσίου ταμείου παροχαί, τα ρουσφέτια. Συναλλαγή είναι και η εις παρανόμους δίκας προστασία. Συναλλαγή είναι και η προς παραγραφήν οφειλομένων φόρων συνδρομή και η παράνομος εξαίρεσις κληρωτών. Συναλλαγή είναι και η δωροδοκία. Τώρα, ποίος προστάτης, ποίος πολιτευόμενος, ποίος βουλευτής είναι ιπποτικώτερος; Εκείνος όστις εκ του ιδίου ταμείου αγοράζει τας ψήφους των εκλογέων ή εκείνος όστις τας αγοράζει εκ του δημοσίου θησαυρού; Εκείνος όστις πληρώνει εκ του θυλακίου του ή εκείνος όστις πληρώνει εκ των χρημάτων του έθνους, χρημάτων ξένων, τα οποία εις την Ελλάδα μάλιστα εσυνηθίσαμεν όλοι να θεωρούμεν έρμα και σκοτεινά; Ποίος είναι πλέον γαλαντόμος; ... Και μεταξύ των δύο αντιπάλων, μετερχομένων την αυτήν διαφθοράν, θα επιτύχει εκείνος, όστις ευπρεπέστερον φορεί το προσωπείον κι επιδεξιώτερον τον κόθορνον..."

Τα παραπάνω αποσπάσματα είναι από το έργο "Χαλασοχώρηδες" του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στην Ακρόπολη το 1892 (λίγο πριν την πτώχευση επί Χαριλάου Τρικούπη).

Αξίζει να διαβαστεί ολόκληρο (υπάρχει στο ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου:
http://www.sarantakos.com/kibwtos/mazi/ppd_xalaso.html).

Πολύ ενδιαφέρουσα είναι και η έκδοση της Πολιτιστικής Εταιρείας Κρήτης (Πυξίδα της Πόλης, Χανιά) με τίτλο «"Χαλασοχώρηδες" και άλλες "δύο αιώνων πρίν" σύγχρονες πολιτικές ιστορίες», όπου η Θεοδοσία Δασκαλάκη σταχυολογεί διάφορα κείμενα του Παπαδιαμάντη από έργα του, καταδεικνύοντας την ψυχή ενός «σατυριστή και μυκτηριστή της πολιτικής και ηθικής διαφθοράς του καιρού του».

Ποιος δεν συμφωνεί γι' αυτούς τους επιφανείς, που ο μπαρμπα Αλέξανδρος αποκαλεί τέρατα και που με σημαία τη σωτηρία και την ηθική μας γεμίζουν εικόνες νοσηρών αναθυμιάσεων και ακαθαρσίας. Να, όπως πάλι αυτές τις μέρες, μέρες απείρου κάλλους και ηθικού μεγαλείου!!!

Τρίτη 25 Δεκεμβρίου 2012

Πολλά δε θέλει ο άνθρωπος


Πολλά δε θέλει ο άνθρωπος
να `ν’ ήμερος να `ναι άκακος

λίγο φαΐ λίγο κρασί
Χριστούγεννα κι Ανάσταση

κι όπου φωλιάσει και σταθεί
κανείς να μην του φτάνει εκεί

Μα ήρθαν αλλιώς τα πράματα
τονε ξυπνάν χαράματα

τον παν τον φέρνουν πίσω μπρος
του τρώνε και το λίγο βιος

κι από το στόμα την μπουκιά
πάνω στην ώρα τη γλυκιά

του τηνε παίρνουνε κι αυτή
χαρά στους που `ναι οι δυνατοί!

Χαρά στους που `ναι οι Δυνατοί
γι’ αυτούς δεν έχει χόρταση.





(Από τη συλλογή  "Ο ήλιος ο ηλιάτορας" του Οδυσσέα Ελύτη. Σπουδαία η ερμηνεία του Νίκου Δημητράτου στην εμπνευσμένη μελοποίηση του Δημήτρη Λάγιου)

Κυριακή 23 Δεκεμβρίου 2012

Χρόνια πολλά και καλή δύναμη



                              Τὸ παιδὶ μὲ τὴ σάλπιγγα

                    Ἂν μποροῦσες νὰ ἀκουστεῖς
                     θὰ σοῦ ἔδινα τὴν ψυχή μου
                     νὰ τὴν πᾶς ὡς τὴν ἄκρη τοῦ κόσμου.
                     Νὰ τὴν κάνεις περιπατητικὸ ἀστέρι ἢ ξύλα
                     ἀναμμένα γιὰ τὰ Χριστούγεννα-στὸ τζάκι τοῦ Νέγρου
                     ἢ τοῦ Ἕλληνα χωρικοῦ. Νὰ τὴν κάνεις ἀνθισμένη μηλιὰ
                     στὰ παράθυρα τῶν φυλακισμένων. Ἐγὼ
                     μπορεῖ νὰ μὴν ὑπάρχω ὡς αὔριο.
                     Ἂν μποροῦσες νὰ ἀκουστεῖς
                     θὰ σοῦ ἔδινα τὴν ψυχή μου
                     νὰ τὴν κάνεις τὶς νύχτες
                     ὁρατὲς νότες, ἔγχρωμες,
                     στὸν ἀέρα τοῦ κόσμου.

  
                      Νὰ τὴν κάνεις ἀγάπη.

(Του Νικηφόρου Βρεττάκου. Αντιγραφή από: users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/nikhforos_brettakos_poems.htm)

Καλές γιορτές!  
Καλή δύναμη!

Πέμπτη 20 Δεκεμβρίου 2012

Ξεφυλλίζοντας τα Τεχνικά Χρονικά του ΤΕΕ πριν από 80 χρόνια, πρώτη χρονιά έκδοσής τους. 6. Αναφορές για Βιβλιοθήκες και πληροφόρηση


Το Τεχνικό Επιμελητήριο είχε πάντα ένα σταθερό και διαρκές ενδιαφέρον για τις βιβλιοθήκες και γενικά την πληροφόρηση, πράγμα που εξάλλου έγινε ολοφάνερο από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του, δημιουργώντας ήδη το 1927 τη δική του Βιβλιοθήκη, την οποία διατηρεί και μέχρι σήμερα (για την πορεία της Βιβλιοθήκης του ΤΕΕ θα ασχοληθώ σε άλλη ανάρτηση αναλυτικά).

Έτσι, ήδη στο πρώτο τεύχος του 1932 δημοσιεύεται η απόφαση της  Διοικούσας Επιτροπής να αγοράσει τη Βιβλιοθήκη του Καθηγητή ΕΜΠ Γ. Κονοπισσόπουλου, μετά από θετική εισήγηση της επιτροπής που συνέστησε προς τούτο ο Πρόεδρος του ΤΕΕ Ν. Κιτσίκης, έχοντας υπόψη "την ανάγκην όπως το Επιμελητήριον αποκτήση βιβλιοθήκην ανάλογον της αποστολής του". Σημειώνεται ότι η συλλογή, αποτελούμενη από 900 τόμους, περιελάμβανε κυρίως μηχανολογικά βιβλία, περιοδικά VDI της περιόδου 1880-1907, 8-10 τόμους από εξάγλωσσο τεχνικό λεξικό, καθώς και "συλλογή αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων επί των φυσικών και μηχανικών θεμάτων". Λίγο αργότερα, η Δ.Ε. αγόρασε επίσης τη Βιβλιοθήκη του Λουδοβίκου Σνάιδερ, η οποία απετελείτο από 700 βιβλία, για θέματα κυρίως Πολιτικών Μηχανικών.


Το ενδιαφέρον συνεχίστηκε και  σχεδόν σε όλα τα τεύχη υπήχαν αποφάσεις, επίκαιρα νέα και άλλες σχετικές ανακοινώσεις, καθώς και βιβλιογραφία ελληνικών και ξενόγλωσσων βιβλίων, συχνά εκδόσεις του ΤΕΕ και με εκτενή παρουσίαση του περιεχομένου τους,  θεωρώντας τη Βιβλιοθήκη του ΤΕΕ ως "προάγουσα την τεχνικήν κίνησιν και συμβάλλουσα εις την ανύψωσιν του επιστημονικού επιπέδου". Μάλιστα, στο τεύχος του Αυγούστου δημοσιεύεται η λίστα των περιοδικών της Βιβλιοθήκης. Είναι 47 τίτλοι, από τους οποίους οι 12 είναι ελληνικοί και οι υπόλοιποι κυρίως γερμανικοί και γαλλικοί (υπάρχουν μόνο 4 περιοδικά στην αγγλική γλώσσα).

Εξάλλου, η Επιτροπή του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών μελέτησε "το ζήτημα δημιουργίας μικράς και συντόμου τεχνικής βιβλιοθήκης εις την οποίαν ο Μηχανικός να δύναται να προσφεύγει διά τον υπολογισμόν και κατασκευήν τεχνικών έργων συνήθους τύπου". Εκφράστηκε δε η ανάγκη μετάφρασης τεχνικών βιβλίων, κατ' αρχάς γερμανικών, για εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης. Επίσης, κάτω από τον γενικό τίτλο "Οργάνωσις, ενημερότης, στατιστική", το Τμήμα, "προς πληρεστέραν ενημέρωσιν  και μεθοδικωτέραν κατεύθυνσιν των εργασιών του εφ' όλων των ζητημάτων της χώρας", αποφάσισε να καταρτίζει "ειδικούς φακέλους όπου θα συγκεντρωθούν συστηματικώς όλοι οι Νόμοι, Διατάγματα, στατιστικαί πληροφορίαι, πάσης φύσεως διατριβαί...".

Το έργο λοιπόν της τεχνικής πληροφόρησης και τεκμηρίωσης στο ΤΕΕ χρονολογείται από τα πρώτα χρόνια δημιουργίας του ίδιου του ΤΕΕ και απετέλεσε όλα τα χρόνια βασικό πυλώνα της ύπαρξής του.

Είναι όμως εξίσου ενδιαφέρον ότι συνδέεται και συνδυάζεται η λειτουργία της Βιβλιοθήκης και με ζητήματα όπως η χρήση της (τεχνικής) γλώσσας, η ορολογία, η τέχνη της γραφής και η έκδοση και μετάφραση βιβλίων. Ήδη στο 2ο τεύχος του 1932 γίνεται αναφορά στην "τεχνική λογογραφία" (technical/engineering literature;) που βρίσκεται σε εμβρυώδη κατάσταση στην Ελλάδα και στις  προσπάθειες που έχουν ήδη ξεκινήσει για τη δημιουργία τεχνικού λεξιλογίου.

"Εκεί όπου καλλιεργείται το βιβλίον, εκεί απαντώνται και αι ωραιότεραι τεχνοτροπίαι εκφράσεων συντεθειμέναι εκ των ευηχοτέρων, συντομωτέρων και ακριβεστέρων την έννοιαν λέξεων".

Η παραπάνω πρόταση μπορεί να αναγνωσθεί και ως απαρίθμηση κανόνων σχηματισμού όρων (βλέπε εδώ και τις σημερινές, διεθνώς τυποποιημένες αρχές σχηματισμού όρων).

Σχέδιο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πατρών σε κατά μήκος τομή

Πέραν όμως των αναφορών σχετικά με τη διαρκή προβολή της Βιβλιοθήκης του ΤΕΕ μέσα από τα Τεχνικά Χρονικά του 1932, έχει αξία να αναφερθούμε και στο άρθρο για τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Πατρών γραμμένο από τον επιφανή αρχιτέκτονα Πάτροκλο Καραντινό, ο οποίος είχε εκπονήσει και την αρχιτεκτονική μελέτη του κτιρίου, σύμφωνα με το πρόγραμμα του Δήμου Πατρέων.

Δημοτική Βιβλιοθήκη Πατρών: Κάτοψη ισογείου
Στο κείμενο, ο Καραντινός περιγράφει τους χώρους και τις λειτουργίες της Βιβλιοθήκης, ενώ παραθέτει τα σχέδια κατόψεων και τομών όλων των ορόφων, δίνοντας τη δυνατότητα στον αναγνώστη να μελετήσει διεξοδικά όλους τους χώρους όπως τους μελέτησε. 

Έτσι, προβλέπονται στο ισόγειο αίθουσα συγκεντρώσεων και διαλέξεων περιλαμβάνουσα και μικρή σκηνή για παραστάσεις, "διαμέρισμα παραλαβής των βιβλίων, σκάλα υπηρεσίας και ανυψωτήρ διά την χρήσιν των αποθηκών των βιβλίων ως και W.C. διά τα εξωτερικής χρήσεως γραφεία".  Η ιματιοθήκη, οι αποθήκες και η κεντρική θέρμανση τοποθετούνται στο υπόγειο.

Δημοτική Βιβλιοθήκη Πατρών: Κάτοψη ημιόροφου
Δημοτική Βιβλιοθήκη Πατρών: Κάτοψη του αναγνωστηρίου (1ος όροφος)
Στον ημιόροφο προβλέπεονται τα βιβλιοστάσια, η γαλαρία της αίθουσας διαλέξεων, αναψυκτήριο και η αίθουσα του επιστάτη. Ενώ στον πρώτο όροφο τοποθετεί το αναγνωστήριο, εξασφαλίζοντας σχετική απομόνωση από το θόρυβο των δρόμων. (Περισσότερα για τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Πάτρας, στη σελίδα της).

Πρέπει να ομολογήσουμε ότι η μελέτη Βιβλιοθήκης του Καραντινού ήταν πρωτοποριακή για την εποχή της. Όμως, ακόμη και σήμερα, πόσες αλήθεια δημοτικές βιβλιοθήκες διαθέτουν τέτοια πολυτέλεια χώρων και υπηρεσιών και τέτοια "πολυτέλεια" αφθονίας... διαθέσιμου προσωπικού για να μπορεί ν' ανταπεξέρχεται στις απαιτήσεις αυτές; Όταν και οι λέξεις χάνουν το νόημά τους και η διαθεσιμότητα γίνεται (οιονεί) συνώνυμο της απαξίωσης, της αχρήστευσης, της απόλυσης!

Και για να επανέλθω στο ΤΕΕ και στη Βιβλιοθήκη του, δεν θάπρεπε να χρειάζεται να πω ότι ο ρόλος που της απέδωσε ο Νίκος Κιτσίκης πριν από 80 χρόνια δεν έχει πάψει να ισχύει, ρόλος ανάλογος της αποστολής του, δηλαδή να προάγει την επιστημονική κίνηση και να συμβάλλει στην ανύψωση του επιστημονικού επιπέδου, δηλαδή να συγκεντρώνει, να τεκμηριώνει και να ενημερώνει συστηματικά και μεθοδικά επί μηχανικών θεμάτων, δηλαδή να συνεχίσει να είναι για τους μηχανικούς (και όχι μόνο) αυτό που ήταν εδώ και 85 χρόνια. Σε τίποτα δεν εξυπηρετεί η απαξίωση των βιβλιοθηκών και των ανθρώπων που δουλεύουν γι' αυτές.

Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου 2012

Ξεφυλλίζοντας τα Τεχνικά Χρονικά του ΤΕΕ πριν από 80 χρόνια, πρώτη χρονιά έκδοσής τους. 5. Αναφορές για τους σεισμούς και τις αντισεισμικές κατασκευές


Χάρτης των σεισμών της Χαλκιδικής, Σεπτέμβριος 1932 (Πηγή: Τεχνικά Χρονικά, 15/10/1932)

Με αφορμή τους σεισμούς της Χαλικιδικής τον Σεπτέμβριο του 1932, οι οποίοι ακολούθησαν τους σεισμούς στην Εύβοια και στην Κόρινθο και μάλιστα χαρακτηρίστηκαν από τον καθηγητή Αθ. Ρουσόπουλο κατά τι ισχυρότεροι των σεισμών της Κορίνθου του 1928, το Τεχνικό Επιμελητήριο κινητοποιήθηκε άμεσα και τέθηκε στη διάθεση της Κυβέρνησης για την τεχνική αποτύπωση, μελέτη και  αντιμετώπιση των προβλημάτων που προέκυψαν. 

Στο άρθρο του με τίτλο "Η ανάγκη κρατικής οργανώσεως έναντι θεομηνιών", ο Γενικός Γραμματέας του ΤΕΕ Μιχ. Οικονόμου αναφέρεται αρχικά στα προβλήματα που προέκυψαν μετά τους σεισμούς της Κορίνθου αποδίδοντας τη μεγέθυνση του Κορινθιακού δράματος, όπως το ονομάζει, στην έλλειψη οργάνωσης και μεθόδου. (Δυστυχώς, και πάλι μετά από 75 χρόνια τα ίδια πράγματα λέγαμε μετά τις φωτιές στην Ηλεία!)  

Στη συνέχεια περιγράφει την οργάνωση αντίστοιχων δραστηριοτήτων στην Ιταλία μετά τους σεισμούς του 1930 και προτείνει τη σύσταση Κεντρικής Μόνιμης Υπηρεσίας "με προοδευμένας αντιλήψεις", που θα παρέχει τη δυνατότητα γρήγορης και αποτελεσματικής δράσης. Στο μεταξύ, προτείνει σημαντικά μέτρα τόσο για την άμεση αντιμετώπιση των προβλημάτων, όσο και για την οριστική αποκατάσταση αυτών.

Την Έκθεσή του για τους σεισμούς της Χαλκιδικής παρουσιάζει ο καθηγητής ΕΜΠ Αθ. Ρουσόπουλος (ο συγγραφέας, πέραν των άλλων, του σπουδαίου βιβλίου "Προς ουσιαστικόν λογισμόν και τάξιν. Κατασκευάζειν και χαίρειν"), στην οποία περιγράφει τα τεχνικά προβλήματα των κατασκευών και αποδίδει την ύπαρξη νεκρών και τόσων ζημιών στο "ευτελές των δομήσεων". Γράφει: "Η ολότης σχεδόν των οικιών είναι κτισμέναι με χώμα άνευ ασβέστου, τινές και ως ξηρολιθοδομαί." Καταλήγει: "... από σήμερον και εις το εξής δεν επιτρέπεται να κτίζεται σημαντική οικοδομή και οικοδομή εκ σκελετού σιδηροπαγούς σκυροδέματος η οποία να μη είναι αντισεισμική..." και προτείνει "να συνταχθώσι κανονισμοί αντισεισμικής δομικής εξασφαλίσεως καθ' όλον το Κράτος..."

Εξάλλου, ο πολιτικός μηχανικός Πλ. Εμμανουηλίδης υποστηρίζει την ανάγκη στροφής στην "ευθηνή αντισεισμική ανοικοδόμηση αγροτικών συνοικισμών" και προτείνει την υιοθέτηση ξύλινων κατασκευών, διατυπώνοντας πλεονεκτήματα, ιδιότητες, τεχνικές και οφέλη από μια τέτοια πολιτική.

Ενδεικτικό της συμβολής των μηχανικών στη μελέτη των σεισμικών δυνάμεων από πολύ νωρίς είναι και το πολυσέλιδο επιστημονικό άρθρο του καθηγητή Αθ. Ρουσόπουλου με τίτλο "Διανομή οριζοντίων δυνάμεων υπό ακάμπτου πλακός εις ολόσωμους εν τω χώρω φορείς : περίπτωσις σεισμικών δυνάμεων - διανομή και δίαιτα αυτών", που δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβριο 1932, συμπτωματικά τον ίδιο μήνα που έγιναν οι σεισμοί της Χαλκιδικής.

Κυριακή 16 Δεκεμβρίου 2012

Κώστας Βάρναλης: "Να βάζετε στόχους"

1912 στο Κράσι της Κρήτης. Διακρίνονται από αριστερά Γαλάτεια  Καζαντζάκη, Έλλη Αλεξίου, Μάρκος Αυγέρης, Κώστας Βάρναλης, Νίκος Καζαντζάκης και Χαρίλαος Στεφανίδης.

Σαν σήμερα, στις 16 Δεκέμβρη 1974, έφυγε ο ποιητής Κώστας Βάρναλης. Παρακολουθώντας τη Διδώ Σωτηρίου, τον Κώστα Κουλουφάκο, τον Γιάννη Δάλλα και τους υπόλοιπους να μιλάνε για τον ποιητή στο αφιέρωμα της ΕΤ1 για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του (1984), σκέφτηκα να παρουσιάσω μια πλευρά του ποιητή πιο ... λαϊκή, που με τον τρόπο τους την επεσήμαναν και οι παραπάνω (ολόκληρη η εκπομπή στο αρχείο της ΕΡΤ).

Έτσι, στο βιβλίο του Γιώργου Βοϊκλή με τίτλο "Το τέλος της Άνοιξης: Με τη γενιά των Λαμπράκηδων" (εκδ. Νέα Σύνορα, 1989), περιέχεται η παρακάτω ιστορία με τίτλο "Κώστας Βάρναλης: "Να βάζετε στόχους":


Το 1964 ο Κώστας Βάρναλης γιόρταζε τα ογδόντα χρόνια του.  Μια αντιπροσωπεία της Νεολαίας, αποτελούμενη από έναν εργάτη, έναν υπάλληλο, ένα μαθητή - εμένα - και μια φοιτήτρια επικεφαλής, τον επισκεφθήκαμε στο σπίτι του, στα σκαλοπάτια του Λυκαβηττού, για να του ευχηθούμε. Ήταν εκεί όλη η "διανόηση της Αριστεράς"... Ο Βάρναλης κουβέντιαζε μαζί τους κι εμείς περιμέναμε υπομονετικά σε μια γωνιά. Κάποτε μας πλησιάζει. Η φοιτήτρια μας εκπροσωπεί επάξια:

- Χρόνια πολλά δάσκαλε...
- Ευχαριστώ παιδιά μου, κι εσείς καλή πρόοδο.
- Δάσκαλε, δε θα μας πείτε κάτι; Τα παιδιά ήρθαν να σας ακούσουν.
- Ξέρεις, παιδί μου, εμείς οι καλλιτέχνες μιλάμε με το έργο μας. Αν σας αρέσει, μπορείτε να το διαβάζετε...
- Αυτό κάνουμε, αλλά θέλουμε να μας πείτε κάτι. Κάτι απ' την πείρα σας, απ' τη ζωή σας...

Ενοχλημένος ο Βάρναλης άρχισε να λέει: "Έχω να σας δώσω μια συμβουλή: Στη ζωή σας να βάζετε στόχους. Δε μιλάω για τους μεγάλους και μακρινούς κοινωνικούς στόχους, αλλά για τους ατομικούς, τους καθημερινούς. Μόνο με τέτοιους στόχους θα αξιοποιήσετε όλες τις δυνάμεις που κρύβονται μέσα σας... Θα σας πω ένα παράδειγμα: Κάθε μεσημέρι που σχολάω από την "Αυγή" παίρνω το καπελάκι μου και το μπαστούνι μου κι ανηφορίζω για το σπίτι. Φτάνοντας στα σκαλιά είμαι κατάκοπος. Κάθομαι λοιπόν στο πεζούλι και περιμένω. Είναι η ώρα που σχολάει η γειτόνισσα του επάνω ορόφου. Μια τριαντάρα μπουκιά και συχώριο! Σε λίγο φτάνει προχωρώντας λυγιστή και κουνιστή... Την αφήνω να προχωρήσει τέσσερα πέντε σκαλιά και ξεκινάω πίσω της... Μέχρι να φτάσουμε στην εξώπορτα την έχω προλάβει. Κάνω μια έτσι... και της λέω: Γεια σου γειτόνισσα!"

   Με το "έτσι..." επαναλαμβάνει τη χειρονομία στα ...μαλακά της φοιτήτριας που τσιρίζει ξαφνιασμένη κάνοντας τους παρευρισκόμενους να γυρίσουν παραξενεμένοι προς το πηγαδάκι μας, ενώ ο Δάσκαλος απομακρύνεται χαμογελώντας πονηρά και λέγοντας:

"Αυτό εννοούσα όταν σας έλεγα να βάζετε ατομικούς, καθημερινούς στόχους !"

Στην κηδεία του, ανάμεσα στο πλήθος που τον συνόδευε στα δρομάκια του νεκροταφείου ήταν πολλά ζευγαράκια σφιχταγκαλιασμένα. Σ' άλλες περιπτώσεις μ' ενοχλούν. Σ' αυτήν, όχι... Νομίζω πως ήταν ο πιο ταιριαστός φόρος τιμής στο δημιουργό της "Αληθινής απολογίας του Σωκράτη"...

Η "παιγνιώδης διάθεση" του Κώστα Βάρναλη γίνεται πολύ φανερή και στα κατοχικά χρονογραφήματα που δημοσίευε καθημερινά στη στήλη "Τέχνη και Ζωή" της εφημερίδας "Πρωία" την περίοδο 1941-1944 και που εκδόθηκαν το 2007 από τον Καστανιώτη με τον τίτλο "Φέιγ βολάν της Κατοχής". Ιμπρεσιονιστικά ονομάζει τα κείμενα στην εισαγωγή του ο επιμελητής Γιώργος Ζεβελάκης, που περνάνε το κλίμα της Κατοχής και κυρίως την πείνα, καταδεικνύοντας  τον "απελπισμένο αγώνα των κατοίκων της Αθήνας" για εξεύρεση τροφής, αλλά συχνά με σατιρική διάθεση και με χαλαρό λόγο, "ένα λόγο προσωπικό, άδολο, στοχαστικό".

Αντιγράφω ένα απόσπασμα από το χρονογράφημα με τίτλο "Μισογυνισμός" (στο οποίο μια παντρεμένη γυναίκα διαμαρτύρεται ως "αγνοηθείσα" από τα συσσίτια σύζυγος ):

... Μισογυνισμός δεν υπάρχει ούτε ως φυσιολογικό φαινόμενο, ούτε ως φιλοσοφική θεωρία, ούτε ως πολιτικό δόγμα. Υπάρχει μονάχα ως ... φιλολογία. Μονάχα ποιητές (Ευριπίδης, Στρίντμπεργκ), ή ποιητικίζοντες φιλόσοφοι (Σοπενάουερ, Νίτσε) "εμίσησαν" τις γυναίκες με τα ... λόγια. Γιατί στην πραγματικότητα όλοι όσοι κάνουνε το μισογύνη, αγαπούνε και λατρεύουνε τις γυναίκες˙ και μοναχά γιατί δεν αγαπηθήκανε οι ίδιοι όσο κι όπως θέλανε τις βρίζουν... Επομένως όλο το ζήτημα ανάγεται στην υποδεέστερη κοινωνική και νομική θέση που έχει η γυναίκα στα παλιά και στα νέα κράτη, αφού πρώτα-πρώτα εκυριάρχησε αυτή στις πρωτόγονες κοινωνίες με τη "μητριαρχία" της.

... Οι άντρες δεν πολεμούνε τη γυναίκα. Πολεμούνε μεταξύ τους για τη γυναίκα - για την κατοχή της...

                      Ο Κώστας Βάρναλης κυνηγήθηκε αρχικά ως "μαλλιαρός" γιατί ήταν δημοτικιστής και αργότερα ως κομμουνιστής. Και  βρέθηκε στην εξορία με το Γληνό, το Ρίτσο και άλλους ... ανυπάκουους. Εδώ, στις 25 Οκ.  1935, στο βαπόρι «Μαρία Λ.» που τον μετέφερε, μαζί με άλλους εξόριστους, στον Αϊ-Στράτη. Κάτω πρώτη σειρά από αριστερά, δεύτερος ο Γληνός, τέταρτος ο Βάρναλης.
 Ω!  πόσο βάσανο μεγάλο, το βάσανο είναι της ζωής... 

Υ.Γ. Για την εκδήλωση που είχαμε οργανώσει στο Πολιτιστικό του ΕΜΠ στη μνήμη του, έχω γράψει σε προηγούμενη ανάρτηση.

Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου 2012

Ξεφυλλίζοντας τα Τεχνικά Χρονικά του ΤΕΕ πριν από 80 χρόνια, πρώτη χρονιά έκδοσής τους. 4: Αναφορές για τα παραγωγικά έργα


Σημαντικός αριθμός δημοσιευμάτων στα Τεχνικά Χρονικά του 1932 αναφέρονται στα αντιπλημμυρικά και αποξηραντικά  έργα. Κάποιοι τίτλοι είναι οι παρακάτω:
Δεν είναι τυχαίο, αφού με τα έργα αυτά, για τα οποία είχαν ξεκινήσει οι αναθέσεις μελετών από τα τέλη της δεκαετίας του '20, ανεμένετο η απόδοση καλλιεργήσιμης γης για εκμετάλλευση (μην ξεχνάμε την ανάγκη τακτοποίησης και των χιλιάδων προσφύγων), ενώ συγχρόνως αντιμετωπιζόταν η ελονοσία που μάστιζε τις αγροτικές περιοχές και φυσικά δινόταν ευκαιρία αντιμετώπισης του μεγάλου οικονομικού προβλήματο της χώρας.


Διατάξεις χειμάρρων (Πηγή: http://library.tee.gr/digital/techr/1932/techr_1932_1_2_93.pdf)
 Τα περισσότερα δημοσιεύματα προέρχονται από τις ομιλίες διακεκριμένων επιστημόνων της εποχής (μηχανικών, γεωπόνων, οικονομολόγων κτλ.) που έγιναν στο πλαίσιο των διαλέξεων που διοργάνωσε το ΤΕΕ το χειμώνα του 1931 για τα τεχνικά ζητήματα, στο ειδικό μέρος αφιερωμένο στα παραγωγικά έργα.
Ο πολιτευτής και δημοσιολόγος Γ. Πεσμαζόγλου αναφέρεται διεξοδικά στη χρηματοδότηση και εκμετάλλευση των παραγωγικών έργων, στα οποία περιλαμβάνει τα αποξηραντικά έργα και τα έργα οδοποιίας. Τα πρώτα δε χωρίζονται σε τρεις ομάδες: στα έργα της πεδιάδος Θεσσαλονίκης, των πεδιάδων Σερρών - Δράμας και στα υδραυλικά έργα Ηπείρου, Θεσσαλίας, Κρήτης και Βοιωτικού Κηφισσού.

Ο Πεσμαζόγλου, αν και θεωρεί ότι τα έργα αυτά είναι επωφελή για την εθνική οικονομία και την αντιμετώπιση της ανεργίας, εν τούτοις κάνει κριτική στον τρόπο διαχείρισης των σχετικών ζητημάτων από την Κυβέρνηση μετά το 1928, υποστηρίζοντας ότι θα έπρεπε τα έργα να γίνονται τμηματικά και αφού έχουν εξασφαλιστεί τα απαιτούμενα κάθε φορά κεφάλαια. Κάνει λόγο για "θεμελιώδη σφάλματα" λέγοντας:

"Είναι όμως απορίας άξιον πώς υπεύθυνοι Κυβερνήται ήτο ποτέ δυνατόν, να εμπλακώσιν εις την εκτέλεσιν νέων παραγωγικών έργων χωρίς να έχουν εξασφαλίσει τους πόρους, διά των οποίων ηδύνατο να φέρουν εις πέρας τα αρξάμενα τοιαύτα".

Άλλο "κεφαλαιώδες" σφάλμα είναι ότι "ουδέν συγκεκριμένον σχέδιον υπάρχει μέχρις ώρας τουλάχιστον, περί της συντηρήσεως, του τρόπου της διαθέσεως των αποδιδομένων εις την καλλιέργειαν γαιών, του συστήματος και των μέσων της καλλιεργείας αυτών". Αναφέρεται επίσης στην εταιρεία Foundation που είχε αναλάβει από το 1925 τα έργα της Θεσσαλονίκης και, αν και είχε συμβατική υποχρέωση μετά την αποπεράτωση των  να συστήσει ανώνυμη ελληνική εταιρεία για την συντήρησή τους, αυτό δεν είχε γίνει ακόμη αλλά και η Κυβέρνηση δεν προέβη σε καμία ενέργεια.

Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος παρενέβη και πάλι (όπως και μετά την εισήγηση του Νίκου Κιτσίκη),  υποστηρίζοντας τη θέση της Κυβέρνησής του και διαβεβαιώνοντας  "την εκλεκτήν ταύτην ομήγυριν" ότι "πηγαίνομεν εις καλυτέρας ημέρας".

Βέβαια είναι σοβαρό το ζήτημα της αξιοποίησης των εδαφών που αποκαλύπτονται μετά την αποξήρανση. Ο γεωπόνος Χρ. Ευελπίδης ("Η εκμετάλλευσις των αποξηρανθησόμενων γαιών") υποστηρίζει ότι πέρα από την αύξηση του εθνικού εισοδήματος πρέπει να εξεταστεί και η κοινωνική ωφέλεια των έργων αυτών. Αναφέρει είδη καλλιεργειών που θα μπορούσαν να επιλεγούν (βαμβάκι, σιτάρι κτλ.), ενώ διερευνά τα συστήματα εκμετάλλευσης των νέων εδαφών που έχουν προταθεί, όπως οι εταιρείες, οι συνεταιρισμοί και ο κρατικός εποικισμός, διατυπώνοντας τη γνώμη του "από τεχνικής, οικονομικής και υγιεινής απόψεως".  Στις απόψεις του Ευελπίδη απαντούν διαφωνώντας είτε σε ομιλίες τους ή σε άρθρα και επιστολές στα Τ.Χ. άλλοι επιστήμονες (Μαργέτης, Παπαδόπουλος κ.ά.).

Για την οικονομική αποδοτικότητα μίλησε ο μηχανικός γεωπόνος Β. Σιμωνίδηςπεριγράφοντας με λεπτομέρειες και δίνοντας συγκεκριμένα οικονομικά στοιχεία που μπορεί να προκύψουν από τα διάφορα συστήματα και είδη καλλιεργειών. Αντίστοιχα σε άρθρο με τίτλο "Πώς πρέπει να γίνη η γεωργική εκμετάλλευσις των αποξηραινομένων γαιών", ο γεωπόνος Δημ. Μαργέτης, έχοντας την άποψη ότι πρέπει "να βασανισθή το πρόβλημα συνδυασμένον από πάσης απόψεως", παρουσιάζει τις απόψεις ξένων ειδικών και τα συστήματα που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες. Περιγράφει δε και συνιστά το ιταλικό σύστημα καλλιέργειας mezzadria ως κατάλληλο και για τη χώρα μας, σύστημα που όπως λέει εφάρμοσε με επιτυχία ο τότε "γεωργολάτρης Κυβερνήτης της Ιταλίας "  Μπενίτο Μουσολίνι (απαντώντας μάλιστα σε ισχυρισμό του Ευελπίδη περί ακαταλληλότητας καλλιέργειας σιτηρών και προκειμένου να υποστηρίξει δική του άποψη, αναφέρεται σε δήλωση του ... σοφού δικτάτορα ότι "η νεωτέρα γεωργική επιστήμη είναι ικανή διά κάθε θαύμα"!).
 

 
Έργα για τη διευθέτηση των χειμάρρων (Πηγή: http://library.tee.gr/digital/techr/1932/techr_1932_1_2_93.pdf)
 Υπάρχουν επίσης δημοσιεύματα σχετικά με τα τεχνικά ζητήματα που προκύπτουν από την αποξήρανση, με τα ζητήματα διευθέτησης των ποταμών και των χειμάρρων τους, με τα ζητήματα άρδευσης,  αντιμετώπισης των αλμυρών εδαφών, μηχανικής καλλιέργειας και χρήσης σύγχρονων μηχανημάτων. Γενικά, η συζήτηση που αναπτύχθηκε ήταν ιδιαίτερα ζωηρή, αλλά και χρήσιμη και έγινε σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη, οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά, περίοδο για την Ελλάδα (αλλά και για την Ευρώπη και τον κόσμο όλο). Η συμβολή του ΤΕΕ, όπως καταδεικνύεται και στις αναφορές αυτές, ήταν παραπάνω από καθοριστική στη συζήτηση αυτή.

Μηχάνημα για το ξερίζωμα των καλαμιών (Πηγή: http://library.tee.gr/digital/techr/1932/techr_1932_1_5_238.pdf)

Μηχάνημα "Γκρέδερ" με λεπίδα... (Πηγή: http://library.tee.gr/digital/techr/1932/techr_1932_1_5_238.pdf)
Τρακτέρ
(Πηγή: http://library.tee.gr/digital/techr/1932/techr_1932_1_5_238.pdf)


Προηγούμενες αναρτήσεις:


    Παρασκευή 7 Δεκεμβρίου 2012

    Ξεφυλλίζοντας τα Τεχνικά Χρονικά του ΤΕΕ πριν από 80 χρόνια, πρώτη χρονιά έκδοσής τους. 3: Αναφορές για το Κτηματολόγιο!


    Συνεχίζοντας το ξεφύλλισμα στα Τεχνικά Χρονικά του 1932, θα ασχοληθώ σήμερα με τις αναφορές στο (... πολύπαθο και πολυπόθητο) Κτηματολόγιο.

    Ο Δ. Ν. Λαμπαδάριος, Ακαδημαϊκός, Πρύτανης και Καθηγητής Γεωδαισίας του ΕΜΠ, ξεκινώντας το άρθρο του με τίτλο "Το πρόβλημα του ελληνικού κτηματολογίου" (Τεχνικά Χρονικά, 15 Οκτωβρίου 1932, τεύχος 20), αναφέρεται στο ζήτημα "το οποίον από εκατό ετών περίπου απησχόλησεν Κυβερνήσεις και Υπηρεσίας...", δηλαδή στο ζήτημα που ακόμη σήμερα, εδώ και 180 χρόνια δηλαδή, συζητάμε ότι πρέπει να έχουμε!

    Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή για το κτηματολόγιο στην Ελλάδα, αναφέρεται κατ' αρχήν στις ενέργειες κτηματογράφησης σε περιοχές της Πελοποννήσου από τους Ενετούς τον 17ο αιώνα. Μετά την επανάσταση του 1821, ήδη το 1836 δημοσιεύτηκε το διάταγμα “Περί Κτηματολογίων”, σε μια προσπάθεια μεταφοράς του γερμανικού θεσμού κτηματολογίου από τους Βαυαρούς στην Ελλάδα. Αν και το διάταγμα στην ουσία, όπως λέει ο συντάκτης του άρθρου, αφορούσε μόνο κατάρτιση κτηματικών καταλόγων, δεν εφαρμόστηκε και μόνο το 1888, στην Κυβέρνηση Τρικούπη, εκδηλώθηκε η ανάγκη σύνταξης του “Γενικού Επιτελικού Χάρτη της χώρας” (“αποδεικτικού κτηματολογίου”, όπως επίσης το ονομάζει). Όμως και τότε, αν και πρόθεση του Τρικούπη ήταν η σύνταξη Κτηματολογίου του Δημοσίου (μόνο) το οποίο θα ήταν “αφετηρία της συντάξεως του Γενικού Κτηματολογίου του Κράτους”, ούτε αυτό τελικά ψηφίστηκε.

    Στη συνέχεια, το άρθρο αναφέρεται στη συνεργασία με την αυστροουγγρική κυβέρνηση, στη βοήθεια για την οργάνωση των τμημάτων Γεωδαισίας, Χαρτογραφίας και Κτηματολογίου της Χαρτογραφικής Υπηρεσίας Στρατού, στις συνεννοήσεις του ειδικού περί Κτηματολογίων Κ.Δ. Καρούσου με τους ειδικούς από ινστιτούτα της άλλης πλευράς, και εν τέλει στην αυστριακή αποστολή που έμεινε στην Ελλάδα από το 1889 μέχρι το 1897 και στην οποία οφείλεται, με “ιδιαιτέραν ευγνωμοσύνην” όπως τονίζει, η ελληνική γεωδαιτική επιστήμη.

    Έχει ενδιαφέρον η εξιστόρηση των γεγονότων και των ενεργειών των μετέπειτα κυβερνήσεων που οδήγησαν στην ίδρυση “Ειδικού Ταμείου Κτηματολογίου” καθώς και της Ανωτάτης Σχολής Τοπογράφων Μηχανικών στο ΕΜΠ. Στην ουσία όμως, το Κράτος ουδέποτε απέκτησε Κτηματολόγιο και για τούτο αναλύει τους λόγους αποτυχίας του, ενώ προτείνει και τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος.
    Απόσπασμα διανομής στο συνοικισμό Καλλίφυτον της Δράμας (Πηγή: http://library.tee.gr/digital/techr/1932/techr_1932_2_21_1056.pdf)
    Αμέσως παρακάτω στο ίδιο τεύχος δημοσιεύεται άρθρο για την τακτοποίηση και παγίωση της αγροτικής ιδιοκτησίας από τον Γ. Ξένο, Προϊστάμενο της Τοπογραφικής Υπηρεσίας του Υπ. Γεωργίας. Εδώ, αναδεικνύονται από τον συντάκτη του άρθρου οι κοινωνικές, νομικές και τεχνικές πλευρές του ζητήματος, ενώ θεωρεί προβληματικό μια μικροϊδιοκτησία να απαρτίζεται  από πολλά και διεσπαρμένα αγροτεμάχια. Όταν μάλιστα τονίζει ότι “είναι άκρως δυσάρεστον όσω και επιζήμιον το να διέρχεται ο μικροϊδιοκτήτης διά των ξένων αγρών ίνα μεταβή και εργασθή εις την ιδιοκτησίαν του”, σκέφτομαι ότι αυτό συμβαίνει κατά κόρον ακόμη σήμερα (και ότι κι εγώ για να φτάσω τις 20 ρίζες ελιές που έχω κληρονομήσει από τον πατέρα μου σε μια θέση του χωριού θα πρέπει να διασχίσω τρία κτήματα, άλλα τόσα ή τέσσερα, δε θυμάμαι καλά, θα διασχίσω για το επόμενο κτηματάκι με 10 ρίζες, ενώ έχω 9 ακόμη ρίζες μέσα σε ξένα κτήματα, που... πια τις έχω ξεχάσει).

    Εξαιρετικά ενδιαφέρον και αναλυτικό είναι επίσης το τρίτο άρθρο για το ίδιο θέμα του Χρ. Παπαστράτου με τίτλο "Περί των διανομών Μακεδονίας - Θεσσαλίας και της ανάγκης καταρτισμού υπηρεσίας κτηματολογίου" (1 Νοεμβρίου 1932, τεύχος 21), ο οποίος, αναφερόμενος ειδικότερα στις περιοχές Μακεδονίας και Θεσσαλίας και στην ανάγκη απελευθέρωσης των κολλήγων από την "δουλοπαροικία των τσιφλικάδων", περιέγραψε τον τρόπο που λειτούργησαν οι τοπογραφικές και κτηματογραφικές υπηρεσίες για υλοποίηση των παραπάνω, λαμβάνοντας υπόψη και την αποκατάσταση των προσφύγων του '22 (μόνο στη Μακεδονία κατέφθασαν 120 χιλιάδες γεωργικές και ημιγεωργικές οικογένειες, όπως λέει, μετά τη μικρασιατική καταστροφή, οι οποίες εγκαταστάθηκαν "εις γαίας ανταλλαξίμους, καταληφθείσας ή απαλλοτριωθείσας"). Διακρίνει το κτηματολόγιο σε αγροτικό και αστικό και  διατυπώνει συγκεκριμένες προτάσεις για την οργάνωση, στελέχωση, λειτουργία και παρακολούθηση των υπηρεσιών που απαιτούνται.
     
    Ορίζει δε το Κτηματολόγιο ως  "το σύνολον των στοιχείων διατεταγμένων και εις σχήματα (σχέδια) και εις πίνακας  κατά τρόπον απλούν, σαφή και ευμεταχείριστον δια των οποίων ορίζεται εις εκάστην στιγμήν η θέσις, το σχήμα, η έκτασις και ο ιδιοκτήτης ακινήτου ιδιοκτησίας αγροτικής ή αστικής και την παρακολούθησιν των μεταβολών των στοιχείων τούτων ώστε εις εκάστην στιγμήν να παριστώσι την πραγματικότητα".